Hội thảo khoa học “Phân quyền giữa chính quyền Trung ương và chính quyền địa phương – Những vấn đề lý luận và thực tiễn”.

08:36 - 23/09/2024 2729

Ngày 19/9/2024, tại trụ sở Bộ Nội vụ, Viện Khoa học tổ chức nhà nước đã tổ chức Hội thảo khoa học “Phân quyền giữa chính quyền Trung ương và chính quyền địa phương – Những vấn đề lý luận và thực tiễn”. Hội thảo thuộc đề tài khoa học cấp Bộ “Phân quyền giữa chính quyền Trung ương và chính quyền địa phương ở Việt Nam - Những vấn đề lý luận và thực tiễn”. TS. Lê Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước (KHTCNN) chủ trì Hội thảo.

Tham dự Hội thảo có các chuyên gia, các nhà khoa học, Lãnh đạo Viện cùng toàn thể viên chức Viện KHTCNN.

Hội thảo khoa học “Phân quyền giữa chính quyền Trung ương và chính quyền địa phương – Những vấn đề lý luận và thực tiễn”

TS. Lê Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước phát biểu khai mạc Hội thảo

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Lê Anh Tuấn, Viện trưởng Viện KHTCNN cho biết ở Việt Nam, Đảng và Nhà nước luôn nhấn mạnh vai trò và tầm quan trọng của cải cách hành chính, trong đó có đẩy mạnh phân cấp, phân quyền giữa chính quyền Trung ương và chính quyền địa phương. Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XII tiếp tục đề ra nhiệm vụ, giải pháp: “Hoàn thiện cơ chế phân cấp, bảo đảm tính thống nhất, thông suốt trong lãnh đạo, quản lý, điều hành từ trung ương đến cơ sở... Phân định rõ quyền hạn và trách nhiệm trong quản lý kinh tế, xã hội giữa Trung ương và địa phương, bảo đảm sự tập trung thống nhất quản lý của Trung ương và phát huy tính chủ động, tự chịu trách nhiệm của các cấp chính quyền địa phương. Hoàn thiện cơ chế phân cấp đầu tư, ngân sách, bảo đảm quản lý thống nhất về quy hoạch phát triển và cân đối nguồn lực”.

PGS.TS. Lê Minh Thông, Nguyên Phó Chủ nhiệm Uỷ ban pháp luật Quốc hội tham luận tại Hội thảo

Bên cạnh đó, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII đề ra nhiệm vụ “đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, xác định rõ trách nhiệm giữa Chính phủ với các bộ, ngành; giữa Chính phủ, các bộ, ngành với chính quyền địa phương; khắc phục tình trạng chồng chéo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, bảo đảm quản lý nhà nước thống nhất, đồng thời phát huy vai trò chủ động, sáng tạo, tinh thần trách nhiệm của từng cấp, từng ngành”. Cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng, Hiến pháp năm 2013 quy định “Nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương được xác định trên cơ sở phân định thẩm quyền giữa các cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa phương và của mỗi cấp chính quyền địa phương. Trong trường hợp cần thiết, chính quyền địa phương được giao thực hiện một số nhiệm vụ của cơ quan nhà nước cấp trên với các điều kiện bảo đảm thực hiện nhiệm vụ đó”. Cụ thể hóa quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương trong Hiến pháp năm 2013, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 đã khẳng định: “Nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương các cấp được xác định trên cơ sở phân định thẩm quyền giữa các cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa phương và của mỗi cấp chính quyền địa phương theo hình thức phân quyền, phân cấp”. Việc phân cấp, phân quyền phải bảo đảm nguyên tắc quản lý nhà nước thống nhất về thể chế, chính sách, chiến lược và quy hoạch đối với các ngành, lĩnh vực; bảo đảm tính thống nhất, thông suốt của nền hành chính quốc gia; phát huy quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính trong việc thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước trên địa bàn theo quy định của pháp luật. Luật số 47/2019/QH14 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã quy định: “Việc phân cấp, phân quyền cho các cấp chính quyền địa phương phải bảo đảm điệu kiện về tài chính, nguồn nhân lực và các điều kiện cần thiết khác; gắn phân cấp, phân quyền với cơ chế kiểm tra, thanh tra khi thực hiện phân quyền, phân cấp. Chính quyền địa phương thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn đã được phân cấp, phân quyền và chịu trách nhiệm trong phạm vi được phân cấp, phân quyền”.

TS. Nguyễn Ngọc Vân, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước phát biểu tại Hội thảo

Tuy nhiên, phân quyền giữa chính quyền Trung ương và chính quyền địa phương ở Việt Nam vẫn còn những hạn chế, bất cập: Quy định về phân quyền Trung ương – địa phương của Hiến pháp năm 2013 chậm được cụ thể hóa thành cơ chế phân quyền, tạo cơ sở pháp lý vững chắc đẩy mạnh phân quyền hợp lý, hiệu quả cho chính quyền địa phương; Tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương một số nơi chưa đổi mới mạnh mẽ; chức năng, nhiệm vụ, phân cấp, phân quyền chưa thật rõ ràng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động còn hạn chế; Tình trạng phân cấp, phân quyền còn mang tính đồng đều giữa các địa phương, chưa tính tới đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo và khả năng quản lý, điều hành của từng cấp, từng ngành; chưa phát huy được tối đa tiềm năng, lợi thế, nguồn lực, của các địa phương, đặc biệt là các địa phương tự bảo đảm ngân sách và có vị trí, vai trò động lực trong phát triển kinh tế - xã hội vùng.

Theo đó, TS. Lê Anh Tuấn đề nghị các chuyên gia, các nhà khoa học tập trung nghiên cứu, thảo luận, làm rõ một số nội dung sau: một số vấn đề lý luận về phân quyền giữa chính quyền trung ương và chính quyền quyền địa phương; thực trạng quy định pháp luật về phân quyền giữa chính quyền Trung ương và chính quyền địa phương ở Việt Nam hiện nay; thực trạng và giải pháp về phân quyền giữa chính quyền trung ương và chính quyền quyền địa phương trong lĩnh vực cụ thể; bối cảnh, yêu cầu, quan điểm, định hướng và giải pháp đổi mới phân quyền giữa chính quyền Trung ương và chính quyền địa phương trong thời gian tới.

TS. Lê Quang Thuật, Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính phát biểu tham luân tại Hội thảo

Phát biểu tại Hội thảo các chuyên gia, các nhà khoa học cho rằng về bản chất, phân quyền không phải là sự phân chia quyền lực, phân chia lợi ích giữa các cơ quan nhà nước ở Trung ương và cơ quan nhà nước ở địa phương; mà đó chính là sự phân định rõ về thẩm quyền, về quyền hạn, trách nhiệm giữa các cấp: Trung ương - địa phương để tạo thuận lợi tối đa cho giải quyết công việc, nâng cao hiệu quả hoạt động của nền hành chính nhà nước. Một số loại công việc trước đây do Trung ương đảm nhiệm, nay tiến hành phân quyền để chính quyền địa phương thực hiện trên cơ sở nguyên tắc cấp nào được giao thẩm quyền quyết định thì cấp đó phải chịu trách nhiệm. Cơ quan nhà nước cấp trên có trách nhiệm kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đã được phân cấp và chịu trách nhiệm về kết quả thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn mà mình phân cấp.

Đẩy mạnh phân quyền không phải là giảm bớt trách nhiệm của chính quyền ở Trung ương mà chính là thể hiện rõ vị thế, vai trò của chính quyền Trung ương và chính quyền địa phương trong tổng thể bộ máy nhà nước. Theo đó, chính quyền Trung ương thực hiện đúng vị trí, vai trò là cơ quan điều tiết, quản lý vĩ mô tầm quốc gia, chính quyền địa phương các cấp tập trung tổ chức thực hiện và bảo đảm việc thi hành các quy định của Hiến pháp và pháp luật trên địa bàn; quyết định những vấn đề của địa phương trong phạm vi được phân quyền trên cơ sở điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và nguồn lực, bảo đảm tính thống nhất, hiệu lực, hiệu quả trong sử dụng quyền lực nhà nước. Theo đó, phân quyền của cơ quan nhà nước ở Trung ương cho chính quyền địa phương phải được quy định tại các Luật và chính quyền địa phương được chủ động, sáng tạo và chịu hoàn toàn trách nhiệm trong tổ chức thực hiện; trường hợp vi phạm các quy định hoặc thực hiện công việc kém hiệu quả cần phải bị xem xét, xử lý theo cơ chế tài phán hành chính. Song song với quy định về phân quyền cho chính quyền địa phương, cơ quan nhà nước cấp trên cần bảo đảm các điều kiện cơ bản về tài chính, nguồn nhân lực và các điều kiện cần thiết khác để chính quyền địa phương có điều kiện và khả năng thực hiện hiệu quả.

Ngoài ra, các chuyên gia, các nhà khoa học cũng đưa ra những yếu tố chi phối đến phân quyền giữa chính quyền Trung ương và chính quyền địa phương ở Việt Nam; thực trạng quy định pháp luật về phân quyền giữa chính quyền Trung ương và chính quyền địa phương; phạm vi, trách nhiệm, quyền hạn của chính quyền các cấp trong quản lý tài chính – ngân sách nhà nước ở Việt Nam - Những vấn đề đặt ra và kiến nghị; phân quyền giữa chính quyền Trung ương và chính quyền địa phương trong quản lý đầu tư công; một số quan điểm, giải pháp đổi mới thể chế phân quyền giữa chính quyền Trung ương và chính quyền địa phương trong thời gian tới; định hướng đổi mới phân quyền giữa chính quyền Trung ương và chính quyền địa phương,...

Quang cảnh Hội thảo

Phát biểu bế mạc Hội thảo TS. Lê Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước cảm ơn, ghi nhận và đánh giá cao các tham luận, các ý kiến đóng góp, trao đổi quý báu của các đại biểu tham dự Hội thảo, với tinh thần trách nhiệm và tâm huyết của mình, các chuyên gia, các nhà khoa học, nhà quản lý đã trình bày các tham luận, các ý kiến phát biểu có hàm lượng khoa học cao, góp phần cung cấp những luận cứ khoa học và thực tiễn cho việc tiếp tục hoàn thiện cơ chế phân quyền giữa chính quyền Trung ương và chính quyền địa phương, nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh mới của đất nước trong thời gian tới./.

Tin, ảnh: Đỗ Hồng

Một số hình ảnh tại Hội thảo.