Trong khuôn khổ thực hiện Dự án: “Điều tra thực trạng tổ chức và hoạt động của chính quyền xã ở nước ta hiện nay”, ngày 21/11/2024 tại tỉnh Bắc Kạn, Viện Khoa học tổ chức nhà nước phối hợp với Sở Nội vụ tỉnh Bắc Kạn tổ chức Hội thảo “Thực trạng tổ chức và hoạt động của chính quyền xã ở tỉnh Bắc Kạn và những đề xuất kiến nghị” (Hội thảo). TS. Lê Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước chủ trì Hội thảo. Tham dự Hội thảo có một số chuyên gia, đại diện lãnh đạo Sở Nội vụ tỉnh Bắc Kạn, lãnh đạo UBND huyện, Phòng Nội vụ và các tổ chức chính trị xã hội và UBND các xã của huyện Bạch Thông.
TS. Lê Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước phát biểu khai mạc Hội thảo
Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Lê Anh Tuấn nhấn mạnh vai trò của chính quyền xã là cơ quan trực tiếp thực thi chính sách, pháp luật của Nhà nước tại cơ sở, bảo đảm an ninh, trật tự xã hội, giải quyết các vấn đề dân sinh, quản lý tài nguyên, đất đai và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân. Đây cũng là cầu nối giữa Nhà nước và người dân, đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng cộng đồng gắn kết và phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. Hiện nay, chính quyền xã gặp nhiều khó khăn như: nguồn nhân lực hạn chế, cán bộ thiếu chuyên môn và kinh nghiệm; cơ sở vật chất, hạ tầng hành chính chưa đồng bộ; kinh phí hoạt động eo hẹp, không đủ đáp ứng nhu cầu phát triển địa phương. Một số nơi còn biểu hiện quan liêu, chậm giải quyết khiếu nại, tố cáo của người dân. Sự phối hợp giữa các cấp quản lý đôi khi chưa chặt chẽ, gây ảnh hưởng đến hiệu quả thực hiện nhiệm vụ. Vì vậy, việc thực hiện Dự án Điều tra thực trạng tổ chức và hoạt động của chính quyền xã ở nước ta hiện nay nhằm cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn góp phần vào việc sửa Luật Tổ chức chính quyền địa phương cũng như nâng cao hiệu quả tổ chức và hoạt động của chính quyền xã. TS. Lê Anh Tuấn đề nghị các đại biểu tham dự thẳng thắn trao đổi, thảo luận đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động của chính quyền xã, nêu ra những thuận lợi cũng như những hạn chế, bất cập, khó khăn, vướng mắc trong quá trình làm việc cũng như đưa ra một số đề xuất kiến nghị nhằm đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền xã trong thời gian tới.
Các đại biểu tham dự Hội thảo cho rằng: Việc phân loại đơn vị hành chính cấp xã còn nhiều tiêu chí chưa phù hợp. Dù xã loại I và loại III có khối lượng công việc tương đồng nhưng lại có sự khác biệt lớn trong phân bổ biên chế, gây mất cân đối nguồn lực. Khối lượng công việc của UBND xã rất nhiều, nhưng mỗi chức danh công chức chỉ có 1 biên chế, trong khi thực tế yêu cầu từ 2-3 biên chế để đảm bảo hiệu quả. Định mức cấp kinh phí trên 1 biên chế công chức xã rất thấp, không bằng cấp huyện, tỉnh, khiến hoạt động của chính quyền xã gặp nhiều khó khăn trong triển khai công việc. Chưa có cơ chế liên thông rõ ràng giữa cán bộ, công chức xã với cấp huyện, tỉnh và trung ương, làm hạn chế cơ hội phát triển và nâng cao năng lực. Các ban của HĐND xã không có phụ cấp chức vụ, dẫn đến công chức thiếu trách nhiệm trong công việc. Việc bầu đại biểu HĐND theo tỷ lệ, cơ cấu gặp khó khăn do yếu tố dòng họ, cục bộ địa phương. Chất lượng đại biểu HĐND xã còn thấp, thiếu kỹ năng chất vấn, thẩm tra và giám sát…
Phó Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Bắc Kạn Sầm Văn Trân phát biểu tại Hội thảo
Theo Phó Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Bắc Kạn Sầm Văn Trân những khó khăn trong tổ chức và hoạt động của chính quyền xã hiện nay: thiếu các điều kiện đảm bảo cho HĐND xã phát huy chức năng, quyền hạn trong quá trình hoạt động. Trong công tác phân cấp, chưa xác định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền xã theo nguyên tắc những gì chính quyền xã làm được thì chính quyền cấp trên không làm, những gì chính quyền xã không làm được thì chính quyền cấp trên hỗ trợ. Trong thiết kế, vận hành quyền lực nhà nước vẫn còn tư duy tập trung quyền lực, tư duy xin - cho giữa chính quyền cấp dưới với chính quyền cấp trên, dễ dẫn đến tình trạng gặp việc khó, việc nhạy cảm thì đùn đẩy, không quy được trách nhiệm khi hậu quả xảy ra, không phát huy được tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền xã. Cơ cấu tổ chức của Thường trực HĐND chỉ có chủ tịch, 01 phó Chủ tịch là chưa hợp lý, không bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ, thảo luận tập thể và quyết định theo đa số. Mặt khác, chỉ có phó chủ tịch HĐND xã là hoạt động chuyên trách, còn Chủ tịch HĐND xã thường kiêm nhiệm nên khó phát huy hết vai trò, quyền hạn của Thường trực HĐND xã, nhất là trong hoạt động giám sát.
Quang cảnh Hội thảo
Kết luận Hội thảo, TS. Lê Anh Tuấn đánh giá cao và cảm ơn các ý kiến đóng góp của các đại biểu, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền xã để nâng cao hiệu quả thực thi chính sách, phục vụ nhân dân. Những hạn chế, bất cập được nêu ra sẽ là cơ sở quan trọng để Bộ Nội vụ nghiên cứu, tham mưu, đề xuất sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương, đảm bảo sự tự chủ, trách nhiệm và tính hiệu quả của chính quyền xã trong bối cảnh phát triển bền vững của đất nước.
Tin, ảnh: Phan Vinh